Leestijd: 3 minuten
Socrates zag het glashelder: “Het enige dat ik zeker weet is dat ik het niet weet.” Een wijs man, als je het mij vraagt.
“Ik weet het niet.” Tot voor kort vervulde deze gedachte alleen al mij met ongemak. Met daaronder soms zelfs een beetje schaamte. Mijn innerlijke criticus draaide op volle toeren met gedachten als “hoe kunnen ze je nog serieus nemen als je dit niet weet.” En “Els, dit had je moeten weten, niet laten merken, dan kom je dom over”. Ergens is dat niet zo gek natuurlijk. We leven in een maatschappij waar je een aantal punten, een sticker of een krul krijgt als je “het” weet. Een rood kruis of laag cijfer voor als je het niet (of verkeerd) weet. Wanneer je gelijk hebt doe je ertoe. Wanneer je je gelijk haalt heb je gewonnen. “Kennis is macht” is een van de meest geciteerde uitspraken van deze tijd.
Ik moet eerlijk bekennen dat het ook comfortabel en overzichtelijk voelt, die momenten dat ik het idee heb dat ik de dingen weet en begrijp. Als ik het snap, dan lijkt het zo lekker onder controle allemaal. Een groot stuk van mijn tijd en energie heb ik gedurende mijn leven dan ook geïnvesteerd in “het weten”. Studies, boeken, opleidingen, cursussen. Ik verslind halve bibliotheken. Voer graag gesprekken waarin ik kennis en inzicht uitwissel en soms duizelig raak van de ingewikkeldheid. Ik hou ervan. Mijn nieuwsgierige geest is altijd hongerig naar meer kennis.
Maar toch ben ik “ik weet het niet” ook op grote waarde gaan schatten tegenwoordig. Wat mij betreft mag dit de nieuwe meest geciteerde uitspraak van komend decennium worden. Misschien wel van de eeuw. Het blijkt een zinnetje te zijn dat enorm veel ruimte, plezier en nieuwsgierigheid brengt. Soms zeg ik het in mezelf en moet ik er van glimlachen. Ik begin het ook steeds vaker hardop te zeggen. Heerlijk.
“Waarom?!” vraag je je misschien af. Om meerdere redenen, wat mij betreft.
Allereerst kan ik vanuit “ik weet het niet” met veel meer nieuwsgierigheid en openheid naar een ander luisteren. Mij laten verrassen door de ideeën, ervaringen en visie van de ander. Want als ik alles al weet (of denk te weten…), waarom zou ik dan nog nieuwsgierig zijn naar het wereldbeeld van de mensen om mij heen? Dan overtuig ik diegene liever van mijn weten. Ga bij jezelf maar eens na: hoe vaak ben je in een gesprek aan het luisteren om te winnen? Om iets slims terug te zeggen of om een goed advies te geven? En hoe weinig ben je eigenlijk bezig met het puur luisteren om de ander te begrijpen of om van de ander te leren? Wat een gemiste kans eigenlijk. Er zijn zoveel interessante mensen met bijzondere visies, anders dan die van jou en mij.
Daarnaast kan ik, wanneer ik “het niet weet” met veel meer onbevangenheid en nieuwsgierigheid het onbekende tegemoet treden. Het beleven van nieuwe ervaringen wordt dan als een ontdekkingstocht, ik kan open staan voor wat er komen gaat want ik weet het nog niet. Wanneer ik het niet weet kan ik de ervaring mij het antwoord laten geven, in het moment. In plaats van dat ik alles van te voren moet bedenken. En in het moment zelf moet controleren zodat het binnen mijn verwachting past. Ik kan dan heel puur aanwezig zijn in het hier en nu. Wat een bevrijding. In het boeddhisme hebben ze hier zelfs een naam voor: “de beginners mind”, een staat van zijn waarvoor vele jaren mediteren nodig is.
Als ik “het al weet”, ga ik bepaalde ervaringen niet aan want “niks voor mij, zulke dingen doe ik niet” en mis ik misschien allerlei nieuwe avonturen. Dan blijf ik binnen het veilige straatje van mijn comfortzone en leer ik weinig. Of ik ervaar weerstand tegen wat er is omdat het niet past bij mijn verwachting. “Het weten” geeft misschien dan wel een tijdelijke illusie van controle, maar vaak weinig ruimte voor wat er daadwerkelijk is. Er is zo weinig plek voor plezier en verrassing. Zonde!
Hardop “ik weet het niet” zeggen schept ruimte en mildheid. In de eerste plek voor mijzelf: ik mag ontdekken, ik mag van mening veranderen, ik mag twijfelen. Het is oké. Morgen weer een dag. Die anderen doen ook maar wat. Ja, echt. Wij allemaal. Laten we daar samen eens om lachen en het vieren in plaats van het onder het kleed weg te moffelen.
Daarnaast schept mijn “niet weten” expliciet toegeven in gezelschap zelfs ruimte voor anderen om het ook niet te hoeven weten. Dan ontstaat er ruimte om samen op ontdekkingstocht te gaan in het mooie avontuur dat leven heet: ervaringen en verwondingen delen. Hardop afvragen, filosoferen, onderzoeken. Ons laten verrassen door een nieuw inzicht dat gaandeweg ontstaat. Of ontspannen en lachen om onze gezamenlijke onwetendheid. We’re in this together. Wat een bevrijding en ontspanning levert dat op in contact.
Soms denk ik dat ik het weet. En dan blijk ik het toch niet te weten. En soms weet ik het niet en blijkt daar heel veel wijsheid in te schuilen. Het is ook niet zo zwart wit natuurlijk. Ik weet het ook niet precies.
Ben jij hoogopgeleid talent, bijna afgestudeerd en op zoek naar een traineeship, business course of inhousedag bij Young Colfield? Of hulp nodig bij de zoektocht naar jou eerste droombaan? schrijf je dan in voor onze Talentpool!
