Hé wat ontzettend leuk dat je leest! Mogelijk zit je nu te stuiteren op je stoel, omdat je net uit een vurige en inspirerende meeting komt. Of ben je juist heel relaxt, want jij weet wat je wilt in het leven en deze dag draagt daaraan bij. Het kan natuurlijk ook dat je met je gedachten al bij het weekend bent, uitkijkend naar de quality time met je beste vrienden en partner. En daar hoef je je heus niet schuldig over te voelen; je bent deze week al hartstikke productief geweest! Bovendien heb je tijd gemaakt om je (toekomstige) fitte lijf te trainen, een tijdschriftwaardige maaltijd gekookt, en een leerzame documentaire gekeken. En dat terwijl je aandacht had voor diegenen die het dichtst bij je staan. Ja ja, het mag gezegd worden: jij bent lekker bezig!
Bovenstaande klopt waarschijnlijk minstens zo vaak niet als wel. En toch is dit over het algemeen het beeld dat wij naar buiten brengen. Die “I-got-my-shit-together”-versie van onszelf presenteren we op onze social media, bij de koffieautomaat en tijdens verjaardagen. Niet zo gek, want dit filter levert ons glimlachende gezichten en complimenten op. Maar terwijl je “ja goed” antwoordt op iedere “hoe is het?” en de likes op die spontane foto binnenstromen, heb jij – net als ik – gevoelens en gedachten die een stuk minder gezellig zijn.
Een zekere onrust, of zelfs angst, steekt vaker de kop op dan we de buitenwereld doen geloven. Dat we eigenlijk meer van onszelf verwacht hadden op dit punt van ons leven – dat stoppen we liever weg. En ook happy single of juist happy together zijn valt zo nu en dan vies tegen, maar we willen natuurlijk niet wanhopig of ondankbaar lijken. Of dat die droombaan eigenlijk helemaal niet zo leuk blijkt te zijn – dat houden we liever voor onszelf.
We hebben vele verwachtingen van ons leven en van hoe het zou moeten zijn, maar in de praktijk loopt het allemaal nét even (hartstikke) anders. En wanneer verwachtingen en de realiteit uit elkaar liggen, ervaren we onrust en stress. Want we zijn – zoals Dirk de Wachter het noemt – de “kunst van het ongelukkig zijn” verleerd.
Maar waar komen die onrealistische verwachtingen dan vandaan? En waarom hebben we er zo’n moeite mee om open en eerlijk te zijn over onze lowlights? De onrust die we ervaren omdat het gefilterde leven dat we meestal presenteren naar de buitenwereld en hoe het echt met ons gaat niet strookt, heeft verschillende oorzaken. De School of Life heeft hier een mooi filmpje over gemaakt, waaruit ik er graag vier kort toelicht.
Allereerst, leeft er een maakbaarheidsideaal, wat neerkomt op de overtuiging dat iedereen talent heeft en succesvol kan zijn, mits je er tijd en energie in steekt. Is jou persoonlijke leven en/of carrière geen succesverhaal? Dan is dat niet af te schrijven als stomme pech, maar te danken aan je laksheid en gebrek aan talent. Je eigen fout dus, loser.
Ook onderscheiden we een soulmates-syndroom. Dit houdt in dat we (willen) geloven dat er voor iedereen een speciaal iemand is – een wederhelft, die ons volledig en gelukkig zal maken. Met dit in het achterhoofd, is het onoverkomelijk dat elke (vierde) date of je huidige relatie bijzonder vaak tegenvalt.
Een derde heeft te maken met de individualistische samenleving waarvan wij deel uitmaken. Hierin staan individuen en hun noemenswaardige prestaties centraal, en ventileren we dat eenieder een bijzondere lotsbestemming heeft. Heb jij geen grootse dromen voor je toekomst? Ambieer jij geen promotie? Ben jij tevreden met je huidige leven? Boring! Immers, wie wil er nou “gewoontjes” zijn?
Tot slot is er de illusie dat peace of mind and body binnen handbereik liggen – daar heb je tenslotte mindfullness en yoga voor. Dus als we maar hard genoeg mediteren en (youtube) Vinyasa lesjes volgen, gaan we relaxed door het leven. Tenminste, dat is wat de industrie die er inmiddels omheen gebouwd is (in de media ook wel gekscherend ‘McMindfullness’ genoemd) ons doet geloven. Het is een val waar we collectief instappen, maar onze onrust blijkt na een paar keer yoga helemaal niet verdwenen…
Als je dit zo leest denk je wellicht – net als ik – dat het in stand houden van deze overtuigingen voor ons allen onmogelijk gezond kan zijn. Echter komt een “medicijn” voor bovenstaande in een heel andere vorm dan die waar we ons vaak toe wenden:
“A cure would be a culture that endlessly promotes the idea that perfection is not within our grasp, that being mentally slightly, and at points very, unwell is an inescapable part of the human condition and that what we need above all are good friends with whom we can sit and honestly discuss our real fears and vulnerabilities.” *
Om aan jezelf toe te geven dat je eigenlijk geen idee hebt waar je mee bezig bent of waarom je op deze aardbol rondloopt is één. Maar deze uitspreken, of opschrijven, is van een heel andere orde. Want wat als je partner hoort van de twijfels die je hebt over jullie relatie? En wat zal je baas wel niet denken als je uitspreekt dat je ’s ochtends huilend in de auto naar je werk zit? Willen je vrienden je vrienden nog wel zijn als je ze vertelt dat je regelmatig tegen ze liegt, omdat je bang bent dat het eerlijke antwoord ze teleurstelt? Bovendien, kom je de teleurstelling in jezelf nog wel te boven als je woorden geeft aan je gevoel van falen, angst, schaamte, of spijt?
Bij Young Colfield probeerden we het uit! We richtten een “biechtmuur” in, waarbij alle trainees en staff hun ongefilterde gedachten en kwetsbaarheden opschreven en -plakten. De instructies waren simpel: er is geen verwachting of verplichting, een goede biecht begint met “ik…”, en loop eens langs de biechtmuur om die van anderen in je op te nemen.
Toegegeven, het voelde in eerste instantie wat onnatuurlijk om op te schrijven waar ik niet trots op ben of wakker van kan liggen. En mogelijk heb ik getracht mijn handschrift minder herkenbaar te maken. Maar na de eerste paar voorzichtige biechtjes, werd het steeds gemakkelijker en met de post-it logischer dat ik als “ook-maar-gewoon-een-mens” de twijfels die ik met me meedraag best kan en mag delen.
Wat het ons opleverde? Een uitlaatklep, een gevoel van saamhorigheid, opluchting en verrassing dat je niet de enige bent met zulke onzekerheden, en bovendien de ruimte voor een eerlijk gesprek. De biechtmuur – in de vorm van een prikbord – hebben we een prominente en permanente plek gegeven, zodat wijzelf en iedereen die bij ons op kantoor komt er aan herinnerd wordt dat we allemaal hele gemiddelde mensen zijn. Dat we ook onze kwetsbaarheden, donkerdere emoties, en twijfels (die minstens zo groot zijn als onze ambities) gemeen hebben. En dat we niet desondanks maar juist daarom onwijs gerespecteerd, begrepen, en gewaardeerd kunnen worden.
#NoFilter
Of nou ja, laten we beginnen met #lessFilters #moreRealness
* Quote uit The Book of Life van The School of Life
